Voor het behoud van het Kopshuis
Bijna vier jaar geleden heeft Wageningen Monumentaal een lijst opgesteld over een 15-tal te behouden gebouwen en terreinen van de WUR. Ons verzoek tot behoud richtten wij aan de WUR, en daarnaast ontving de gemeente Wageningen ons verzoek de gebouwen aan te wijzen als beschermd monument. Andere instanties als Provincie Gelderland werden ingelicht. Ook het Kopshuis behoorde tot de gebouwen die behoud en bescherming verdienden. Vrij kort hierna presenteerde de gemeente een bebouwingsplan voor het gehele terrein tussen Generaal Foulkesweg, Wilhelminaweg en August Faliseweg waarbij het Kopshuis gesloopt moest worden. Door de gemeente was aan de ontwikkelaar wel verzocht te kijken of er woningen in het gebouw konden worden gerealiseerd. Een open deur vonden wij, als je eigenlijk dure villa’s wilt bouwen. Dat je van de kelder geen parkeergarage kon maken was ter plekke of op een bouwtekening te zien en dus eigenlijk niet relevant in de argumentatie voor behoud of sloop. Wij betoogden dat de kelder en de rest van het gebouw natuurlijk wel voor andere doelen geschikt zouden zijn en dat een andere opstelling van woningen tot hetzelfde gewenste aantal zou leiden met behoud van (een groot gedeelte) van het Kopshuis. Volgens het college en gemeenteraad was het door hen voorgeschotelde resultaat in overleg met de buurt tot stand gekomen en was het een goed buurtproces geweest. Het algemene belang van het behoud van een monumentaal gebouw werd dus terzijde gelegd.
Vervolgens lag het bouwproces een kleine drie jaar stil, om op dat moment van gemeentezijde een bestemmingsplan en sloopaanvraag in te brengen.
Actie
Gelet op het slepende bouwproces bij Kirpestein besloot Wageningen Monumentaal toch tot actie over te gaan door nogmaals te wijzen op het belang van gebouw en gebied en op het risico dat deze plek ook jaren braak zou liggen. Tussentijds werden er vergeefs door WM pogingen ondernomen nog eens met de buurt te praten over alternatieve oplossingen. Tijdens een commissievergadering op 14 juni 2010 presenteerde Wageningen Monumentaal een alternatief bouwplan waarin werd voorzien in een gedeeltelijk behoud van het Kopshuis, nadat wij eerder een zienswijze met betrekking tot het bestemmingsplan hadden ingediend. Kort hierna dienden wij bezwaar in tegen de sloopvergunning en het bestemmingsplan. Bij onder meer de sloopvergunning stelden wij: Het dertig jaar oude gebouw is in harmonie met de historische omgeving gerealiseerd volgens de principes van het structuralisme en is architectuurhistorisch van groot belang voor Wageningen en is in die zin ook van belang voor de regio. Het gebouw is ruimtelijk, functioneel en historisch van stedenbouwkundig belang vanwege de ligging aan de Generaal Foulkesweg – de voormalige rijksstraatweg – en de aanzienlijke betekenis hiervan in het stedelijk weefsel van Wageningen. Het gebouw is cultuurhistorisch van belang als onderdeel in de geschiedenis van de WUR en als mooi voorbeeld in het ontluikende burger-participatieproces rond 1980.
Verzet beëindigd
Tijdens de jaarlijkse Molenmarkt voerden wij hierna actie voor het Kopshuis, waarbij een 100-tal mensen spontaan tekenden voor behoud. Het mocht niet baten, met pijn in het hart constateerde de bezwarencommissie dat de sloopaanvraag niet geweigerd kon worden omdat een duidelijke weigeringsgrond zoals een monumentenstatus van het pand niet voorhanden was. Bij het bestemmingsplan werd duidelijk dat een mogelijke weigering door de Raad van State op grond van het stagneren van de verkoop net als bij Kirpestein, niet aan de orde was. Zowel de eigenaar als andere partijen gaven aan dat de verkoop goed liep; op grond daarvan heeft Wageningen Monumentaal het lopende bezwaar ingetrokken.
Afscheid
Op 23 december 2010 namen wij in een halve sneeuwstorm afscheid van het gebouw met vertoning van de film ‘De Weelde van de Soberheid’ in de centrale bibliotheekruimte op de begane grond. Dit is een documentaire over het werk en leven architect Rietveld, een bevlogen vormgever van het modernisme – het modernisme dat later zou vervallen in massaliteit en eenvormigheid en waarop gebouwen als het Kopshuis een reactie zouden vormen. Met ontwikkelaar Grootheest spraken we af dat in ieder geval de steen met ‘Kopshuis’ op de huidige locatie wordt gehandhaafd.
Zie onze artikelen in de rubriek LOPENDE ZAKEN “Universiteit en gemeente gaan lichtzinnig om met gebouwd erfgoed” (maart 2008) en “WUR-gebouwen met cultuurhistorische waarde” (september 2007)
Geschreven door: Veelders / Van der Zee